НОМІНАЦІЯ ГРАМАТИЧНОЇ КАТЕГОРІЇ РОДУ В ГРАМАТИКАХ І СЛОВНИКАХ ПОЛЬСЬКОЇ МОВИ XVI–I пол. XX ст.

Автор(и)

  • Віталія Валентинівна ГУБИЧ Одеський національний університет імені І. І. Мечникова, Ukraine https://orcid.org/0000-0002-6130-7212

DOI:

https://doi.org/10.18524/2307-4558.2017.27.107885

Ключові слова:

граматична категорія роду, граматична категорія чоловічої особи (персональності), лінгвістична термінологія, польська мова

Анотація

Мета статті — з’ясувати особливості термінологічної номінації назв граматичної категорії роду в граматиках і словниках польської мови середньопольського та новопольського періодів (XVI–І пол. XX ст.). Об’єктом дослідження є лінгвістична термінологія польської мови. Предметом — спеціальні лексеми на позначення граматичної категорії роду, зафіксовані у граматиках і словниках середньопольського та новопольського періодів. Результатом дослідження стало виокремлення продуктивних способів номінації (семантичного, синтаксичного, складання) з урахуванням внутрішньо- та позамовних чинників формування лінгвістичної термінології. У роботі застосовано описовий і компаративний методи, а також методи компонентного та морфемно-словотвірного аналізу. Висновки: за античною мовознавчою традицією, у польській мові виокремлювали три роди та послуговувалися запозиченими, в тому числі калькованими, термінами на їх позначення. Кодифікація питомих термінів, які засвоїлися в сучасній термінології, відбувається із виходом праць О. Копчинського. Кількість родів збільшується у зв’язку із формуванням граматичної категорії чоловічої особи (персональності). Виникли чоловічоособовий і речовий роди. У сучасній полоністиці спостерігаємо чималу кількість лексем для номінації граматичної категорії роду у зв’язку з необхідністю виокремлення граматичних категорій чоловічої особи та істот / неістот.

Посилання

Bondarko, A. V. (1976), Theory of morphological categories and aspectological studies [Teorija morfologicheskih kategorij], Nauka, Leningrad, 256 p.

Vykhovanets, I. R., Horodenska, L. H. (2004), Theoretical morphology of the Ukrainian language : academic grammar of the Ukrainian language [Teoretychna morfologija ukrains’koi movy : Akadem. gramatyka ukr. movy], Pulsary, Kyiv, 400 p.

Voytseva, O. A. (2010), Water management Polish language from antiquity to modern times [Vodogospodars’ka leksyka pol’s’koi’ movy : vid davnyny do suchasnosti], Bukrek, Chernivtsi, 424 p.

Smolskaya, A. K. (2014), «Semantic category of person / non-person and middle genus in Slavic languages», «Man to be — is an art». Collection of the memory of Doctor of Philology, Professor A. K. Smolskaya [«Semanticheskaja kategorija lica / nelica i srednij rod v slavjanskikh jazykakh», «Ljudynoju buty — ce mystectvo». Zbirnyk pam’jati doktora fi lologichnykh nauk, profesora A. K. Smol’s’koi’], Odessa I. I. Mechnikov National University, pp. 212–221.

Dąbrowska, A. (2004), Język polski, Wyd-wo Dolnośląskie, Wrocław, 283 p.

Gajda, S. (1990), Wprowadzenie do teorii terminu, Wyższa Szkoła pedagogiczna im. Powstańców Śląskich, Opole, 145 p.

Grzegorczykowa, R. (1993), «Kategorie gramatyczne», Współczesny język polski, Wiedza o kulturze, Wrocław, pp. 445–458.

Gutthäter-Dobracki, M. (1669), Polniſche Teutſch erklärte Sprachkunſt... Grámátyká Polska, Niemieckim językiem wyráżona, Oleśnica, 566 p. , available at : http://digital.slub-dresden.de/werkansicht/dlf/74008/

Kępińska, A. (2006), Kształtowanie się polskiej kategorii męsko- i niemęskoosobowości. Język wobec płci, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 359 p.

Kopczyński, O. (1817), Gramatyka języka polskiego : dzieło pozgonne, Druk. Księży Pijarów, Warszawa, 250 p.

Koronczewski, A. (1961), Polska terminologia gramatyczna, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław, 117 p.

Koziarski, M., Krysiak, A. P. (2012), «Rodzaj gramatyczny rzeczownika jako nośnik informacji pozagramatycznej. Przegląd literatury dotyczącej rodzaju gramatycznego», Investigationes Linguisticae, XXVI, 2012, pp. 20–38.

Kucała, M. (1978), Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 194 p.

Łoś, J. (1925), Gramatyka polska. Cz. II : Słowotwórstwo, Wyd-wo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów–Warszawa–Kraków, 1925, 336 p.

Mańczak, W. (1956), «Ile rodzajów jest w polskim?», Język Polski, XXXVI, pp. 116–121.

Płóciennik, I., Podlawska, D. (2004), Słownik wiedzy o języku, Wyd-wo Park, Bielsko-Biała, 326 p.

Puzynina, J. (1961), «Thesaurus» Grzegorza Knapiusza. Siedemnastowieczny warsztat pracy nad językiem polskim, Wyd-wo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków, 253 p.

Rodek, E. (2012), «Polska terminologia gramatyczna w polskiej wersji słownika Pierre’a Daneta», LingVaria. Półrocznik wydziału polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2012 (VII), nr 1 (13), pp. 99–112.

Saloni, Z. (1976), «Kategoria rodzaju we współczesnym języku polskim», Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim. Materiały konferencji w Zawoi, Wrocław, 1974, pp. 41–76.

Skarżyński, M. (2001), W kręgu gramatyk polskich XIX i XX wieku, Towarzystwo Wydawnicze «Historia Iagellonica», Kraków, 220 p.

Szober, S. (1923), Gramatyka języka polskiego, Książnica polska Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów–Warszawa, 406 p.

Zaron, Z. (2001), «Jeszcze o kategorii rodzaju. Podstawy charakterystyki gramatycznej», Nie bez znaczenia... prace ofi arowane Profesorowi Zygmuntowi Saloniemu z okazji jubileuszu 15000 dni pracy naukowej, Wydaw. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, pp. 329–341.

DSTL — Łukszyn, J., ed. (2009), Dydaktyczny słownik terminologii lingwistycznej, KJS UW, Warszawa.

EJO — Polański, K., ed. (1994), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Ossolineum, Wrocław, 650 p.

STJ — Gołąb, Z., ed. (1968), Slownik terminologii językoznawczej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 847 p.

USJP — Dubisz, S., ed. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego : w 4 t., Wyd-wo Naukowe PWN, Warszawa.

WSJP — Żmigrodzki, P., ed. (2007), Wielki słownik języka polskiego PAN, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, available at : http://www.wsjp.pl

##submission.downloads##

Опубліковано

2017-07-28

Номер

Розділ

Питання історії, діалектології та методики викладання мови